OBLOMOV

Yazar Adı: İvan Aleksandroviç Gonçarov

Basım Yılı: 2019

Yayınevi: Türkiye İş Bankası

Sayfa Sayısı: 622

      İvan Gonçarov, (1812- 1891) Rus yazardır. Döneme damgasını vuran Oblomov romanıdır. Sonraları insanların dillerine yerleşen ve günlük hayatta da kullanılan Oblomovluk, yazarın bize kazandırdığı sözcüktür. Yazar, zengin bir ailenin çocuğudur. Oblomov’u yaratırken, eğitim yıllarında beraber olduğu asil çocuklardan edindiği gözlemlerden yararlandığı söylenir. Eser aslında tembelliğin, vurdum duymazlığın sanatını yazmıştır. Salt tembellik olarak da adlandıramayız, kurulu düzene karşı bilinçli olarak hiç bir şey yapmamaya odaklanarak bitip tükenene kadar içine kapanmak… Aynı zamanda 19. yy Rus toplumunun keskin bir eleştirisidir.

 Oblomov, miskin, dikkatsiz, meraksız, düş kurma ve oyalanmaya düşkün bir karakter. Diğer karakterlerde ayrı ayrı özelliklere sahip. Açıkçası karakterlerin yaşama, yaşamın amacına, aşka, evliliğe, çalışmaya dair düşünceleri çok etkileyici idi. Kesinlikle okumanızı tavsiye ederim.

Keyifli Okumalar…

“Birbirinin iyi yanlarından zevk alıp kötü yanlarına kızmamak için büyük bir yaşama deneyi, akıl olgunluğu ve insan sevgisi gereklidir.” s. 86

“Basit yaşamak çok zor, çok karışık bir iş. Hayat yolunun nerede düğümlendiğini işin nerede bozulduğunu çabucak görürdü. En çok korktuğu şey hayaldi. Bu ikiyüzlü yol arkadaşı bir bakıma dost bir bakıma düşman; inanmadığın zaman dost, tatlı akışına kapılıp gittiğin zaman düşman.

Ruhunda rüyalara, muammalara, sırlara yer yoktu. Deneyimin süzgecinden geçmeyen her şey onun için yanlış görme, bir göz boyanması ya da henüz kanıtlanmamış bir gerçekti.

Duvarı ve uçurumu ölçer, biçer, hakkından gelemeyeceğinden emin olursa, kim ne derse desin sırtını döner giderdi.” s.198-200

“Mutluluğu benim rahatlığım ve şerefim pahasına mı elde etmek istiyorsun?” s.352

“Yalnız dar kafalı kadınlar kurnazlığa başvurabilir. Zekaları doğru işlemediği için kurnazlık yolu ile günlük meselelerini çözmeye çalışırlar, hayatın büyük yollarının nereye gittiğini göremeden kendi küçük düşüncelerini bir dantela gibi örerler… Kurnazlıkla bir şeyi gizleyebilirsiniz, bir adamı aldatabilirsiniz ama onunla geniş bir ufka varamazsınız, büyük olayları bir sonuca götüremezsiniz. Kurnazlık kısa görüşlüdür. Burnunun ucundakini iyi görür.” s.322

“Korkunç olan insanın ölmesi değil, ölmeden önce geçirdiği acılı saatlerdir. “ s. 353

“Hatıralar mutlu bir hayatın hatıraları olursa güzeldir; insana güç kapanmış yaraları hatırlatınca acı şeylerdir.” s. 549

“Mutluluk onu doyurmuş gibi bir boşluk hisseder, bezginlik duyar, hayatından yepyeni, taptaze bir şeyler bekleyerek geleceğe bakardı.” s.575

“O er meydanına çıkacak bir pehlivan olarak değil, sakin bir savaş seyircisi olarak büyümüştü.” s.596

“Zekaca kimseden aşağı değildi. Tertemiz billur gibi bir ruhu vardı. Asil heyecanları olan bir insandı. Ama hiç bir şey yapmadı.” s.619

“Zamanı saatlerle, dakikalarla değil, güneşin doğup batmasıyla değil, onunla ölçüyordum. “Onu gördüm-görmedim, göreceğim-görmeyeceğim, gelecek-gelmeyecek.

Stolts, dostuna bu okuduğumuz hikayeyi anlattı.(Kitabın son cümlesi)

KENDİNİ ARAYAN İNSAN

Yazar Adı: Rollo May

Basım Yılı: 2019

Yayınevi: Okuyan Us

Sayfa Sayısı: 264

Rollo May; kitapları, konuları günümüz insanına hitap eden, boş umut vaat etmeyen, bilimsel ve deneysel çalışmaları felsefe ile buluşturmuş çok değerli bir yazardır. Okuyucuyu yatıştırmak yerine aksine rahatsız ediyor. Zihin açan, dopdolu bir kitap. Yazar kitapta, özgürlük, sorumluluk, cesaret, endişe, benlik,nefret ve kırgınlık, beden ve hisler, din (bir güç kaynağımı yoksa zayıflık mı?), bilinç, sevgi, gerçekler, zaman, öz farkındalık ve belki de en önemlisi içsel bütünlük kavramlarını irdelemiştir. Ve bizim için en önemli şeyi gösteriyor, harekete geçmek. Hayallerimiz ve duygularımızla beraber, içsel özgürlüğümüze yürümeyi anlatıyor. Ayrıca birçok ünlü düşünürün de kavramlarla ilgili düşüncelerini paylaşıyor. Varoluş sıkıntısı çeken herkesin okumasını tavsiye ediyorum.

Yola çıkmak kaygıyı çoğaltmaktadır; yola çıkmamak ise kendini kaybetmektir.

                                                                                    Kierkegaard

Kendinizi kötü sevmeniz yalnızlığınızı zindan eder.

                                                                                      Nietzsche

 Endişe çağında… Böylesine parçalanmış bir dünyada içsel bütünlük nasıl sağlanabilir?

Günümüz insanının en büyük sorunları nelerdir?

“Boşluk duygusu…bunu söylerken insanların yalnızca ne istediklerinin bilmemelerini değil, ne hissettiklerine dair de hiç bir fikirleri olmayışını kastediyorum.” s.18

“19. yüzyılda… akıl, psikolojik olarak “duygu” ve “irade” den ayrıldı.” s.50

“Hastalığımızın kökenlerinden bir diğeri de insanoğlunun değer ve saygınlığına dair hislerimizi yitirmemizdir.” s.56

 Mizah kişinin benliğini nesnel dünyada hareket eden bir özne olarak kavramasıyla birlikte ortaya çıkar.

Toplumumuzda mizah ve gülmeye hakim tutumlar nelerdir? Buna dair en çarpıcı gerçek, gülmenin ticari mala dönüşmesidir.” s.60-61

“Birçok insan davranışlarının değerini, davranışın kendisiyle değil de bu davranışın nasıl kabul gördüğü ile ölçüyor. Pasif olan alıcı kendisine yöneltilen şeyi başarılı ya da başarısız kılacak güce sahip… Dolayısıyla bizde hayatta birey olarak yaşayıp davranmaktansa oyuncu olma eğilimine kapılıyoruz. Örneğin,; erkek cinsel ilişkiye girerken, kadına “lütfen doyuma ulaş” diye yakarmasından farksız. Ve kişisel ilişkilerde bu davranışın nasıl geri teptiğini örneklemek için; salt kadını doyuma ulaştırmakla ilgilenen erkeğin kendini tam anlamıyla ilişkiye vermediğini ve bu durumun çoğu zaman kadının tam manasıyla doyuma ulaşmasına engel olduğunu eklemeliyiz. Hangi kadın tutkunun gerçekliğinin yerine onu koymayı seçer? Tavırların özünde değerin davranışla değil de pasiflikle orantılı olması yatar.” s.60

“Arzulayıp da eyleyemeyen hastalık üretir.”

                                                              William Blake

“Kendini güçsüz hisseden kimse zorbalaşır, daha da güçsüz olanlarsa kabadayılaşır….faşizm boş ve endişeli ve çaresiz olduğundan megalomanca vaatlere sıkı sıkıya sarılan insanlarda ortaya çıkar. s.94

“yitirilen değer hissini en kısa yoldan ikame etmenin yöntemi kendi kendimizi suçlamaktır.” s.95

“Öz saygının yerini kendi kendini suçlamanın alması bireye kendi yalnızlık, değersizlik sorunlarıyla açık, dürüst bir şekilde yüzleşmekten kaçınmak için bir yöntem sunar.” s. 96

“tutsak olduğunu fark ettiğinde içinde yükselen nefrettir.” s.142

“Özgürlük isyan değildir. İsyan özgürlüğe uzanan ara bölgedir.” s. 147

“Özgürlüğün olumsuz biçimleri özgürlüğü hak elde etmekle karıştırıyor ve özgürlüğün asla sorumluluğun tersi anlamına gelmediği gerçeğini görmezden geliyor… yapılan diğer bir hata da özgürlüğü plansızlıkla karıştırmamaktır.” s.150

“Kişi nevrotik bir stratejiyi, bir bağımlılığı bir alışkanlığı öldürmeyi seçebilir ve sonrasında daha özgür bir insan olarak yaşamayı seçebileceğini görebilir…uğrunda intihar etmeyi bile düşündüğün sözde sevginin aslında gerçekte sevgi değil de sevdiğini düşündüğü adamı etkisi altına alma arzusuyla dengelenen bir tür parazit duygu olduğunu görebilirdi.” s.164

“…dinin, kişiyi kendi onuru ve değeri bağlamında güçlendirdiği, hayattaki değerlerini olumlaması için ona güven duygusu verdiği ve kendi etik farkındalığı, özgürlüğü ve kişisel sorumluluğunu kullanıp geliştirmesine yardımcı olduğu müddetçe yapıcı bir kavram olduğudur. ….Burada asıl irdelenmesi gereken soru bu inanç yahut dua uygulamalarının kişiyi kendi özgürlüğünden ve “birey” olmaktan ne kadar uzaklaştırdığı, yahut kendi sorumluluklarıyla etik gücünü kullanması yönünde ne denli güçlendirdiğidir.” s.195

“Cesaret, her dönemde insanoğlunun bebeklikten kişiliğini kazanmanın olgunluğuna uzanan zorlu yolu kat edebilmesi için gereken en temel erdem olmuştur. Fakat endişe ve sürü ahlakıyla…” s.213

“Cesaret kişinin haysiyetiyle öz güveninden kaynaklanır ve kendini küçük gören kişiler cesur değildir. Başkalarının sürekli “çok iyi biri, çok zeki ve çok güzel” demesine ihtiyaç duyanlar, kendilerini sevdikleri için değil, güzel yüz, zeki beyin, kibar davranışlar ebeveyn onayını almalarını sağladığı için böyle davranırlar. Bu kişide kendi benliğine karşı bir küçümseme duygusu uyandırır…” s.224

“…övülmek ve beğenilmek için duyulan kompulsif  ihtiyaç kişinin cesaretini baltalar, bu durumda kişi mücadeleye kendisinin değil bir başkasının görüşü için devam eder.” s.224

Hata korkaklıktır.

                       Nietzsche

“… gerçeği görmememizin nedeni… yeterince cesur olmamamızdır.” s. 235

“Her şeyi silik görmemize neden olan şey benlik değildir; daha ziyade nevrotik ihtiyaçlar, baskılar ve çatışmalardır.” s.240

“Zamanla yapıcı bir ilişki kurabilmek için öncelikle şimdiki zamanın gerçekliği içinde yaşamayı öğrenmek gerekir.” s.253

KAFESE KONAN ADAM

Yazar Adı: Rollo May

Basım Yılı: 2018

Yayınevi: Okuyan Us Yayınevi

Sayfa Sayısı: 320

     Rollo May (1909-1994) Amerikalı varoluşçu psikolog.

”Yaşamla başa çıkabilmek için anksiyete, yalnızlık, seçme ve sorumluluk gibi konularla yüz yüze gelmeliyiz.” der, May.

   Amerikan hümanizminden etkilenmiş ve varoluşçu psikolojiyi başta Freud’un kuramı olmak üzere diğer felsefi yaklaşımlarla birlikte yeni bir yaklaşım yakalamaya çalışmıştır. Irvın Yalom’da beğendiğim ve severek okuduğum varoluşçu yazardır. Psikoloji ve psikanaliz seviyorsanız tavsiyemdir okuyun.

  Kitap anksiyeteyi, sorumlulukları, yeterlilikleri, özgürlüğü, terapinin nasıl ve ne için yapıldığı, psikoloji ile psikiyatrinin birbirleriyle yürüdüğü yolları anlatmaktadır. Daha çok psikoloji öğrencilerinin okuması gereken alt bilgi gerektiren bir kitap. Kitaba bazı yerlerde tam giremiyorsunuz. Yazarın yapıcı eleştirileri ve bir çok açıdan olaylara bakması sebebiyle çok sevdiğim bir psikolog olmuştur.

“Fakat bir insanda olduğu gibi bir toplumda da yıkıcı, nevrotik gelişmeler baş gösterdiğinde bunun nedeni mutlaka altta yatan bazı hakiki ve vahim ihtiyaçların varlığıdır.” s.215

“Nevrotik anksiyete de zamanında yüzleşilmemiş, normal anksiyetenin uzun vadedeki sonucundan ibarettir.” s.251

“Suçluluk, bir sorumluluğumuzu yerine getirmemizden yani yapabileceğimiz şeyleri yapmamız olmamızdan ya da diğer insanlarla ve gruplarla ilişkimizde tüm potansiyelimizi gerçekleştirmemizden doğan öznel bir deneyimdir.” s.253

“Sex genelde artık sözcükleri bittiğinde yapılan bir şeydir. Böyle sevgili olmak, gitgide rastgele ilişkilere doğru evrilir, kişisel ilişkinin yerine bedensel yakınlaşma alır…”

YATAK ODASINDA FELSEFE

Yazar Adı: Marquis De Sade

Basım Yılı: 2018

Yayınevi: Ayrıntı

Sayfa Sayısı: 219

   Marquis De Sade (1740-1814), Fransız aristokrat ve felsefe yazarı. Erotik edebiyatın önemli yazarlarındandır. ”O dönem kadın olmak nasıl bir bahtsızlıkmış” dedirten hikayelerin ve sadizmin babası olan filozofla tanışma kitabım oldu. Sadizm, acı çektirmekten zevk duymak olarak tanımlanabilir. Yazar, durumu eylemle sınırlı tutmamış, bu işin felsefesine inmiş. Kendisi aristokrat bir aileden gelmektedir. Çocukluğu ve ilk gençliği boyunca dini ve askeri eğitim almıştır. Başlarda bir aşk adamıdır, 1763’te savaştan dönünce gönlünü zengin bir devlet adamının kızına kaptırır. Marquis ismi değil soylu olmaktan kaynaklanan unvanıdır. Ahlaksızca ve olaylı bir yaşamı olmuştur. Sade’in en büyük skandalı Rose Keller adlı bir kadını kendisine cinsel olarak hizmet etmeye zorlamıştır. Böylelikle hapse girip, Fransız Devriminin ardından birçok tutuklu gibi serbest kalır. Fakat 1803’te deli olduğu ilan edilir ve akıl hastanesine yerleştirilir, bir süre sonra da orada ölür. İlk kez Sade okuyan biri olarak söylemlerini aşırı sert ve çok ağır buldum. Hasta olan bir yazar deniliyor.

   Kitap, liberten olmak isteyen genç bir kıza libertenlik eğitiminin verildiği bir eser. Ağır pornografi içeren, aralarından felsefenin aktığı 7 diyalogdan oluşuyor. Düşünce yazısının olduğu kısımlar bana göre önemliydi. Yazara göre insanlar, insanın doğasına göre özgür olmalı, cinsel ve ruhsal hazzı sonuna kadar yaşamalı… Tüm dinlere ve ahlak yasalarına bir başkaldırı niteliğinde yazılmış. Sadece doğanın yasalarına uymamız gerektiğini savunup suç olgusunu yeniden tanımlıyor. Öncelikle şunu belirteyim bu kitabı okuyunca sapık olmuyorsunuz. Çabuk etkilenenler, kolay asimile olanlar bence okumasın.

“Sinsiliği ve ikiyüzlülüğü zorunlu kılan toplumdur. Rahat bırakalım kendimizi.”

“Utanç, eskimiş bir erdemdir.” s.25

“Hayal gücü, zevklerin dürtüsüdür; bu tür zevkler de her şeyi o düzenler, her şeyin devindiricisi odur; imdi, hayal gücü sayesinde zevk aldığımız doğru değil mi? …..

Hayal gücü ancak aklımız ön yargılardan tamamen kurtulmuşsa işe yarar: Tek bir ön yargı bile onu yok etmeye yeter. Aklımızın bu kaprisli bölümü öyle şehvetlidir ki hiç bir şey onu dizginleyemez; karşısına çıkarılan tüm engelleri parçaladıkça en büyük zaferi en seçkin zevkleri tadar; hayal gücü düzenin düşmanıdır; düzensizliğe ve suçun renklerini taşıyan her şeye tapar.” s.66

KAMUSAL İNSANIN ÇÖKÜŞÜ

Yazar Adı: Richard Sennett

Basım Yılı: 2016

Yayınevi: Ayrıntı

Sayfa Sayısı:452

 Nefis bir hayat bilgisi kitabı. Çok fazla tarihsel detay paylaşıyor. Bende bir kamusal insan olarak çöktüm gerçekten. Ağır bir kitap. Sosyoloji, Psikoloji, Antropoloji mezunu değilseniz defalarca okunması gerekiyor. Tek seferde okunup sindirilecek bir kitap değil. En azından ben öyle düşünüyorum. 17. ve 18.yy.da yaşayan insanların sosyalleşmesi ve sınıf farklılıklarını anlatan bir kitap. O kadar çok şeyden bahsediyor ki; rollerden Şehirlere, şehirlerden tiyatroya, tiyatrodan edebiyata edebiyattan Dreyfusa kadar ne isterseniz, karizma var, Freud var. İngiltere ve Fransa özellikle temel alınmış. Yazar, sözcükleri olağanüstü bir dille anlatıyor... Şükran duymamak mümkün değil.

Şu tarz cümlelere sahip:

“Dış görünüş, gerçek bireyi içinde gizleyen bir kılıftır. Her eylem kişiliğe ilişkin bir simge.” s.317

“Sessizlik disiplin arınma eylemiydi. Kişi kendi beğenileri; geçmişi ya da tepki gösterme arzusunu işin içine karıştırmaksızın tam anlamıyla uyarılmak istiyordu. Şu halde pasiflik mantıksal olarak bilgi edinmenin gereğiydi.” s.273

“Dinsel ve seküler koşullarda insanlar iki farklı uyuşturucu kullanırlar: ilki kafalarını bloke eder, ikincisi ise iradelerini.” s.299

“Doğal düzenin ilkesi ölçülülük: Toplumdaki görenekler ancak aşırı sıkıntı ve acıya neden olduklarıda denetime konu oluyorlardı.” s.134

“Oyun yoluyla kendini açığa vuran doğal insan tembel, obur, baştan çıkarıcı, hovardadır.” s.155

“Sosyallik boş zamanın meyvesidir. İnsanlar daha çok ilişkiye girdikçe birbirlerine daha bağımlı olurlar…………

İnsanlar bir tür benlik duygusu yüzünden başkalarına bağımlı olurlar. Dış görünümlerini başkalarının gözünde onaylanacak şekilde sunarlar böylece kendilerini iyi hissederler.” s.155

“Rousseau’nun sözleriyle,

….temel amaç zevk almaktır ve insanlar eğlendiği sürece bu amaca ulaşılmış olur.” s.156

“Rousseau konuya erdem/çalışma, kötülük/boş zaman paradigmalarıyla girer. Büyük kent bir telaş ve acele içindedir. Küçük şehrin daha iyi değerleri, yaşamsal erdemleri vardır.” s.160

“Kişilik 3 ögenin birleşiminden oluşuyordu. İtkiler ve dış görünüş arasındaki bütünlük, duygulara yönelik öz bilinç ve normal dışı sayılan kendiliğindenlik. Kişiliğin kökeninde yeni bir seküler inanç yatıyordu.” s.248