ÜÇ İSTANBUL

Yazar Adı: Mithat Cemal Kuntay

Basım Yılı:2016

Yayınevi: Oğlak Klasikleri

Sayfa Sayısı: 575

   Mithat Cemal Kuntay (1885- 1956) İstanbul doğumlu, Hukuk Mektebini bitirmiş, 2. Meşrutiyet döneminde kahramanlık şiirleri yazmış, tek romanı Üç İstanbul olan yazarımızdır.

   Roman imparatorluğun başkenti İstanbul’un 3 dönemini; 2. Abdülhamit, 2. Meşrutiyet, Mütareke dönemlerini daha çok siyasal değişimleri, sosyal hayatı, seçkinleri, aydınları, iktidar ile elit tabaka arasındaki ilişkileri merkeze alarak hikayeleştirmiştir. Romanın baş kahramanı Adnan’dır. 93 harbiyle muhacir olarak İstanbul'a gelen 8 yaşındaki Adnan, annesi ve teyzesiyle beraber Saray Müşiri Sait Paşanın yalısına yerleşirler.

  “93 harbinde 3 şeyin hududu yoktu. Hastalığın, açlığın ve vatan toprağının!...” s.9

  “Her çocuk bir parça şair biraz romandır.” s. 26

   Hikaye Adnan’ın yaşamındaki 3 dönemi kapsar. Fakir ve idealist Adnan, zengin ve önemli Adnan, hasta ve bedbaht Adnan. Osmanlı döneminin çöküş sürecini toplumun çürüme emareleriyle, farklı düzlemlerde birleştiren bir anlatım çalışması olmuş. Epeyce kalabalık roman kadrosu var. Tüm karakterler kirlenmiş, fakat Süheyla ve şair Raif namuslu kalmayı başaran kadın ve erkek karakterlerdir. Adnan, yahudi arkadaşı Moiz ve Tevfik Hoca hukuktan yeni mezun olmuşlar, hayatta ne olacaklarını konuşmak için Galata’da birahaneye giderler:

  “Masonluğu dünyaya İngilizler sokmuştur. Dünyada iki büyük kuvvet vardır. İngilizler, Masonlar!

 -Üçüncü bir kuvvet daha var, hem de en korkuncu…

Yahudiler.

Müslümanlarda da masonlar vardır. Mısır’da Şeyh Muhammed Abduh, Sultan Murat, Namık Kemal…” s.77

  “Ağzı bir kütüphane gibi kitap kokan adamdan Hidayet iki saatte bıkmıştı.” s.79

  “İnkılap bir insanın uykusunu tamamen aldıktan sonra uyanmasıdır. İhtilal birini gece yarısı dürterek uyandırmaktır; insan birdenbire uyanır.” s. 174

  “Yalan söylememek!... Ve doğru söyleyen bütün seslerdeki sertlik onun da kalın sesini namusunun hırçınlığıyla dolduruyordu. Bu ses hiçbir zaman yavaş konuşamaz. Yalan söyleyen sesler gibi birçok perdelerden çıkmaz. Tek notalı ses.” s.291

  “Dağıstanlı Hoca ve Adnan'ın konuşmasından:

-Bu lafıma iyi dikkat et: İnkılâp yaptınız diye bugün boynunuza sarılanlar yarın boğazınızı sıkacaklar! Sizin en büyük düşmanınız Abdülhamit değil Fatih’teki yobazlardır. Sarıktan korkun. Hükümet kuvvet değildir, vasıtadır. Bir memleketle asıl kuvvet, bir fikri temsil edenlerdir. Bizim memlekette hakiki “fikir” yok; biz de 300 seneden beri Taassup (bağnazlık) var!

Menfaat göster: Vapur bacası gibi bağırarak sana Allah'ı da inkar etsinler , peygamberi de!.... Sultan Hamit 33 sene sarığa sırma takarak, taassuba maaş vererek tahtında oturdu efendi!” s.308

“İkinci düşmanınız sizsiniz. Halk karnıyla düşünür, gözüyle öğrenir, kalbiyle kızar. 

Halkın gözünü rahatsız etmemek için; eski ceketinizi çıkarmayacak, eski evinizden çıkmayacaksınız…

Trablusgarp meselesi “kükürt” meselesidir!

Bosna- Hersek’i Avusturya aldı diye Trablusgarp’ı da İtalya almıştı İkisini de veren Abdülhamit’ti. Esasen bu Trablusgarp meselesinde birçok sebepler vardı. Bir defa Bunco di Roma İtalya Hariciye Nazırı Son Giuliana! Bu adam Sicilyalıydı. Sicilya kükürt madenleriyle meşhurdur. Bonco di Roma’da madenleri işleten bir bankaydı. Trablusgarp’ta kükürt madenleri işletmeye başlayınca bir rekabet çıkmıştı. İşin esası bu bankaydı.” s.326

  “Enver Paşa, Sarıkamış’ta 90 bin ölüye sebep oldu. Çok az millet Allah'ına bu kadar dinç ölü göndermiştir. Adnan, Enver Paşa’ya düşmandı. Dağıstanlı Hocanın oğlu da Sarıkamış’ta bir gülleyle darma dağın ölmüştü. Oğlundan geriye elinde gömecek bir parçası bile yoktu. Adnan'a göre insanların elemini iki şey söylerdi. Göz ve ses.

Adnan  bir anda hem parasını hem karısını kaybetti. Alman markı dolu kasası, kapısı istimbotlu yalı, abdesthanesi kaloriferli konak, pahalı metres, Viyana seyahati, Berlin ticareti… Tüm bunları kaybetmişti.” s.406

  “Limni’de Mondros Limanında İngilizlerin Agamemnon zırhlısında, Osmanlı İmparatorluğunun tabutu hazırlandı. 1918 Mütarekesi demek Türk’ten Rum intikam alacak demektir.” s.415

  “19 Mayıs 1919(1335) memleketi kurtarmaya Anafartalar’dan başlayan Mustafa Kemal’in Samsun'a ayak bastığının tarih yaprağıydı.”